Het aantal mensen dat besmet raakt met de geslachtsziekte gonorroe blijft explosief toenemen. Vorig jaar groeide het aantal mensen waarbij de ziekte werd vastgesteld met 31 procent, het jaar daarvoor was dat aantal al met 33 procent toegenomen. In totaal waren er in 2023 13.853 gevallen.

Volgens het RIVM is vooral de stijging bij vrouwen groot: het aantal diagnoses nam toe van 1468 naar 2598, een stijging van 78 procent. Ook bij heteroseksuele mannen was de stijging van 51 procent opvallend, van 666 gevallen naar 1007. Over het algemeen wordt de ziekte het meest vastgesteld bij mannen die seks hebben met mannen.

Gonorroe wordt veroorzaakt door een bacterie, die kan leiden tot infecties in bijvoorbeeld de urinebuis, endeldarm, bijballen en baarmoederhals. Een besmetting kan worden behandeld, maar de ziekte is ook makkelijk te voorkomen door een condoom te gebruiken. Het RIVM noemt het belangrijk dat besmette mensen hun bedpartners zo snel mogelijk waarschuwen.

Vrouwen moeten oppassen

Eerder waarschuwde RIVM-arts Rosa Joosten al dat met name vrouwen alert moeten zijn op een mogelijke besmetting. "Voor vrouwen is het nóg besmettelijker en zij krijgen vaak geen klachten. Daardoor is het moeilijker te herkennen. Dat kan ook later gevolgen hebben, zoals moeilijker zwanger kunnen raken."

Hoewel het RIVM nu geen oorzaak noemt voor de stijging, zag Joosten eerder een verband met het teruglopende condoomgebruik onder jongeren. Zij zouden het risico op een geslachtziekte ook bagatelliseren omdat er behandelingen beschikbaar zijn.

Uit de RIVM-cijfers blijkt dat andere soa's redelijk stabiel zijn gebleven. Chlamydia is met 24.048 gevallen nog altijd de meest voorkomende soa, maar het aantal besmettingen nam iets af. Syfilis steeg met 8 procent en hiv bleef zo goed als gelijk.

Aan de zuidwestkust van Australië zijn tot wel 160 grienden aangespoeld. Zeker 26 dieren waren al dood voordat de lokale autoriteiten een reddingspoging konden beginnen.

De dolfijnachtigen spoelden aan bij Toby Inlet in de buurt van het toeristische stadje Dunsborough. Daar is een team van natuurbeschermers en dierenartsen bezig om de dieren te helpen. Het departement van biodiversiteit en natuurbehoud van het westen in Australië meldt dat de gestrande dieren uit vier groepen kwamen en verspreid over 500 meter kustlijn liggen.

Daarnaast zijn er nog ongeveer 130 grienden op een korte afstand van de kust. "Ons team beoordeelt de toestand van de walvissen die zijn gestrand. Onze teams op het water proberen de dieren bij elkaar te houden en weg te houden van het strand", aldus het departement in een verklaring.

Het gebeurt vaker dat dolfijnen of walvissen aanspoelen aan de westkust van Australië. Afgelopen juli stierven bijna honderd grienden na een tweedaagse reddingspoging op Cheynes Beach, ongeveer 350 kilometer ten zuidoosten van Dunsborough.

Het euthanaseren van de gestrande dieren wordt meestal als de meest humane oplossing gezien, zegt het departement. "We hopen altijd op het beste resultaat."

Lokale natuurbeschermer Pia Courtis zegt dat de grienden vanochtend vroeg waren gestrand. Een groep van nog eens 110 grienden komt waarschijnlijk ook naar het strand, meldde Courtis. "Helaas is de uitkomst voor grienden als ze eenmaal op het strand zijn over het algemeen niet goed. We hebben grote aantallen dieren die uiteindelijk sterven", zegt ze in een videoverklaring waar persbureau AP over bericht.

Niet redden

Het departement dringt erop aan om niet op eigen kracht de walvissen te redden. "We weten dat mensen willen helpen, maar we hebben hun gevraagd om alsjeblieft niet te proberen de dieren te redden zonder aanwijzingen van personeel van het departement, omdat dit verder letsel en ongemak voor de dieren kan veroorzaken en een gecoördineerde reddingsactie kan belemmeren."

Grienden staan bekend om hun hechte sociale banden, dus als één van hen in de problemen komt en strandt, volgt de rest vaak, meldt de Universiteit van West-Australië.

De overheid heeft onbehoorlijk en ongepast gereageerd op mensen die hulp wilden bieden aan asielzoekers in Ter Apel twee jaar geleden. Dat oordeelt de Nationale Ombudsman in het rapport Verboden hulp te bieden? De ombudsman deed onderzoek na klachten van onder meer mensenrechtenorganisatie MiGreat.

Het aanmeldcentrum van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in Ter Apel was in 2022 overvol. Honderden mensen sliepen noodgedwongen buiten op stoelen of op het grasveld voor het AZC en kregen geen bed toegewezen. Ook was er geen drinkwater en amper toegang tot douches en toiletten.

Hulp van buurtbewoners en organisaties werd meerdere malen afgewezen. Zij regelden bijvoorbeeld tenten en andere kampeerspullen, maar die werden vanwege een noodverordening van de veiligheidsregio weer weggehaald. Volgens de veiligheidsregio was er sprake van "vele onderlinge irritaties en spanningen tussen de asielzoekers, die al meerdere malen tot conflicten, grote vechtpartijen met steekwapens, gewonden en aanhoudingen hebben geleid".

Maar uit het het rapport van de Ombudsman blijkt nu dat omwonenden en instanties hulp hebben aangeboden, omdat de "overheid tekortschoot". Ook werd er vanwege de noodverordening gedreigd met strafrechtelijk ingrijpen. "Deze reactie was onbehoorlijk", oordeelt de ombudsman.

De politie haalde de tenten weg van het grasveld:

De directeur van MiGreat Roos Ykema is blij met de uitkomsten van het rapport. MiGreat was een van de organisaties die tenten uitdeelden aan de buitenslapers. "Wij stonden met die mensen in de regen en we wisten echt niet hoe we ze droog moesten houden", vertelt ze in het NOS Radio 1 Journaal. Ze noemde de situatie levensgevaarlijk, onder meer vanwege mogelijke onderkoeling.

De directeur kreeg een brief thuis dat ze drie maanden celstraf riskeerde als ze tenten bleef uitdelen aan de asielzoekers die buiten sliepen. De stichting had al eerder klachten ingediend bij de politie en de gemeente, maar die zijn naar eigen zeggen niet in behandeling genomen. "Daarom zijn we nu bij de ombudsman terechtgekomen."

Dwangsom

"Van de overheid mag worden verwacht dat zij meedenkt en samenwerkt met burgers aan een oplossing, in plaats van burgers straft die hulp bieden", zegt de Nationale ombudsman Reinier van Zutphen. Van Zutphen ging voor het rapport in gesprek met verschillende overheidsinstanties. Hij zag in de gesprekken wel dat de overheid "bereid is om te leren".

De kans dat asielzoekers buiten moeten slapen omdat het aanmeldcentrum vol is, bestaat nog steeds. De afgelopen maanden moest het COA meerdere keren een dwangsom betalen, omdat er te veel mensen in het azc slapen. Die dwangsom is inmiddels opgelopen tot honderdduizenden euro's.

De ombudsman wijst erop dat asielzoekerscentra overvol raken doordat tijdelijke opvanglocaties sluiten en er geen nieuwe bij komen. Van Zutphen spoort de gemeenten daarom aan om actie te ondernemen. "Iedereen die ik spreek, wil een herhaling van de situatie van twee jaar geleden in Ter Apel voorkomen. Dit kan alleen als alle gemeenten in Nederland nu gezamenlijk die handschoen oppakken, naast elkaar gaan staan en hun verantwoordelijkheid nemen in de opvang van asielzoekers".

NOS-verslaggever Jeroen Gortworst ging in januari naar Ter Apel en sprak met inwoners van het dorp: