Bij een melkschapenbedrijf in de Gelderse plaats Brakel is Q-koorts vastgesteld, meldt demissionair minister Adema van Landbouw in een brief aan de Tweede Kamer. Het is de eerste keer sinds 2016 dat er een besmetting is op een bedrijf met melkgeiten of melkschapen.

De Q-koortsbacterie werd aangetroffen in de tankmelk van het bedrijf. Dat gebeurde tijdens een reguliere controle. De bacterie in de melk komt waarschijnlijk van een of enkele jonge dieren die niet gevaccineerd waren, schrijft het ministerie.

Mogelijk waren een aantal niet-gevaccineerde schapen naar andere schapenbedrijven en slachterijen gebracht. Dat onderzoekt de NVWA momenteel. De boer in kwestie heeft aangegeven alle schapen van het bedrijf de komende periode af te voeren naar de slacht. Het bedrijf telt 83 volwassen dieren en op 45 lammeren.

'Risico's laag'

De risico's voor de volksgezondheid in de omgeving worden door het RIVM als laag ingeschat. De GGD Gelderland-Zuid en lokale bestuurders zijn geïnformeerd over de besmetting. Ook worden maatregelen genomen om te voorkomen dat andere dieren worden besmet.

De NVWA is bovendien een handhavingstraject gestart: als blijkt dat de schapenhouder in overtreding is, zal hij een boete krijgen. Het vaccineren van melkgeiten en -schapen tegen Q-koorts is in de meeste gevallen verplicht.

Uitbraak

Tussen 2007 en 2010 vond in Nederland de grootste ooit beschreven uitbraak van Q-koorts in de wereld plaats. Tussen de 50.000 en de 100.000 mensen werden toen ziek, meer dan honderd mensen overleden.

Een op de vijf besmette mensen kreeg last van het Q-koortsvermoeidheidssyndroom, een ziekte vergelijkbaar met long covid en ME.

Oekraïne heeft op het slagveld langeafstandsraketten gebruikt die in het geheim door de VS zijn geleverd. Deze raketten hebben een bereik van ongeveer 300 kilometer. Tot nu toe had Washington volgehouden dat het Oekraïne alleen projectielen met een bereik van zo'n 150 kilometer had gegeven.

De zogeheten Atacms-raketten zijn begin deze maand geleverd aan Oekraïne, zegt een Pentagon-woordvoerder tegen CNN. President Biden had hier achter de schermen groen licht voor gegeven. Op verzoek van Oekraïne is deze informatie pas openbaar gemaakt nu de raketten zijn ingezet.

Onder meer een Russische luchtmachtbasis op de bezette Krim is beschoten met de nieuwe raketten, heeft persbureau AP vernomen van een Amerikaanse functionaris. Het Russische ministerie van Defensie zei vorige week dat er drie Atacms-raketten waren neergehaald boven de Zwarte Zee.

Meer op komst

Het is onduidelijk hoeveel stuks Washington heeft geleverd. In het pas goedgekeurde steunpakket van tientallen miljarden dollars voor Oekraïne zitten naar verwachting meer van deze raketten. President Zelensky bedankte de VS maandag op X voor de langeafstandsraketten die Kyiv gaat krijgen.

Oekraïne lobbyt al maanden bij zijn belangrijkste bondgenoot voor Atacms-raketten met hun ruime bereik. Tot nu toe hield de VS de boot af uit vrees voor escalatie als Oekraïne doelwitten diep in Rusland zouden raken. In oktober kreeg Zelensky daarom te horen dat hij Atacms-raketten kreeg met de helft van het maximale bereik.

Maar de vrees voor escalatie blijkt niet de enige afweging te zijn geweest voor de VS. Washington wilde ook voorkomen dat het zelf te weinig van de langeafstandsraketten in voorraad had. Daarom hebben de strijdkrachten bij Lockheed Martin, dat er jaarlijks 500 produceert, meer Atacms-raketten besteld.

Inmiddels wordt de Amerikaanse voorraad op orde geacht en daarom kunnen de raketten aan Oekraïne worden geleverd. Wat daarbij de doorslag gaf, is dat Rusland volgens de VS ballistische raketten van Noord-Korea heeft ingezet in Oekraïne.

Deze raketten hebben volgens Washington een bereik van ruim 880 kilometer. Zeker 24 burgers zijn gedood bij Russische aanvallen met Noord-Koreaanse raketten, zei de Oekraïense geheime dienst SBU in februari. Brokstukken van deze ballistische raketten zijn bijvoorbeeld aangetroffen in Charkiv.

Meerdere voordelen

Met de komst van de nieuwe Atacms-raketten beschikt Oekraïne ook over meer geavanceerde raketinstallaties. De systemen zijn gemonteerd op vrachtwagens. De raketten kunnen een snelheid van mach 3 bereiken, driemaal de snelheid van het geluid. Daarmee zijn ze veel sneller dan de Britse en Franse kruisraketten die Oekraïne heeft.

Een ander verschil is dat die projectielen, door de Britten Storm Shadow genaamd en door de Fransen Scalp, per vliegtuig moeten worden gelanceerd. Omdat Oekraïne zuinig moet zijn met straaljagers, zijn de Atacms-raketten zeer welkom aan het front.

Nog geen Taurus-raketten

Een Storm Shadow heeft een bereik van ongeveer 250 kilometer. Ook op dat vlak is de komst van de nieuwe langeafstandsraketten een klein voordeel. Maar de Atacms-raketten komen juist weer veel minder ver dan de Duitse Taurus-raketten met een bereik van zo'n 500 kilometer.

Oekraïne wil deze raketten heel graag hebben, maar vooralsnog geeft Berlijn daar geen groen licht voor. Wel heeft minister van Buitenlandse Zaken Baerbock haar regering openlijk opgeroepen om deze optie "intensief te overwegen." Oekraïne verliest al maanden terrein in de oorlog tegen Rusland.

Bij het Nationaal Ereveld Loenen is schrijver en verzetsstrijder Anton de Kom herdacht. De herdenking markeerde de 79e sterfdag van de in Suriname geboren activist. Het was de eerste keer dat de bijeenkomst werd gehouden.

De herdenking is een burgerinitiatief en kwam in samenspraak met de gemeente Apeldoorn tot stand. De burgemeester van die stad, Ton Heerts, hield een toespraak. Ook voorzitter Linda Nooitmeer van het Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden en Erfenis (NiNsee) sprak de aanwezigen toe. Nadien werd kransen gelegd op het graf van De Kom op het Nationaal Ereveld.

"Het is heel belangrijk dat wij hem herdenken. Hij is een held voor ons allemaal. Wit of zwart, voor iedereen", zegt Nooitmeer. "Dit soort helden moeten we laten voortleven. Omdat zijn nalatenschap ons verder brengt in de strijd die we op dit moment nog met elkaar voeren over gelijkheid."

Verbannen en verraden

De Kom groeide op als nazaat van tot slaaf gemaakten. Op zijn 21e vertrok hij naar Nederland, waar hij naast zijn werk als vertegenwoordiger politiek actief werd, onder meer voor de Indonesische onafhankelijkheidsbeweging en de zwarte bewustzijnsbewegingen.

Toen hij in 1932 terugkeerde naar Suriname, trok zijn activisme al snel de aandacht van het koloniale gezag in Paramaribo. De Kom werd daarop zonder proces verbannen uit zijn geboorteland. Zijn in 1934 verschenen boek Wij slaven van Suriname was een aanklacht tegen koloniale overheersing en een pleidooi voor gelijkwaardigheid.

In de Tweede Wereldoorlog sloot De Kom zich in Nederland aan bij het verzet. Hij schreef voor diverse verzetsbladen toen hij in augustus 1944 werd verraden en gedeporteerd. Op 24 april 1945 stierf hij in Sandbostel, bij concentratiekamp Neuengamme.

Het kabinet heeft vorig jaar officieel excuses aangeboden aan de familie van De Kom "voor het leed dat hij en zijn gezin hebben ondervonden door toedoen van de toenmalige Nederlandse autoriteiten". In 2020 kreeg de verzetsstrijder een plek in de Canon van Nederland, een thematisch overzicht van de vaderlandse geschiedenis.

Een van de Apeldoornse initiatiefnemers van de herdenking bij het Nationaal Ereveld is Ben Brown. Hij wil graag dat de bijeenkomst ter ere van De Kom jaarlijks georganiseerd zal worden. "Het is van belang dat hij niet wordt vergeten", zegt hij tegen Omroep Gelderland.

"Het wordt tijd dat meer mensen weten wie deze man was. En wie hij nog steeds is", klonk het in de toespraak van burgemeester Heerts vanavond. "Want zijn stem klinkt nog door, voor wie wil luisteren."