Schapen en runderen mogen vanaf nu worden gevaccineerd met het vaccin tegen blauwtong. Dat heeft demissionair minister Adema besloten na groen licht van het Bureau Diergeneesmiddelen en de Commissie toelating diergeneesmiddelen, twee belangrijke adviescolleges.

De verwachting is dat binnen enkele dagen tot een week een miljoen doses vaccins beschikbaar zijn in Nederland. Twee weken later volgt er nog een levering van een miljoen vaccins.

"De afgelopen periode is verschrikkelijk geweest voor zowel de dieren die met het blauwtongvirus besmet waren als de houders van deze dieren", schrijft de minister van Landbouw in een brief aan de Tweede Kamer. Adema is "zeer verheugd dat er nu een veilig en werkzaam vaccin beschikbaar is waarmee veehouders hun dieren kunnen beschermen".

Een vreugdedansje

Ook boerenbrancheorganisatie LTO is blij met de goedkeuring van het vaccin. "Het is fantastisch nieuws", zegt Saskia Duives, voorzitter van de vakgroep schapenhouderij. "We hadden verwacht dat het veel later zou komen. We waren ook heel erg bang dat met het stijgen van de temperatuur de muggen die de ziekte verspreiden weer zouden gaan vliegen. En dat we dus een nieuwe uitbraak zouden krijgen." Ook Adema noemt in de Kamerbrief de spanning waarin veel veehouders zaten over een mogelijk nieuwe opleving van het virus.

De verwachting bij de LTO was ook dat een tweede uitbraak veel heviger zou zijn dan de eerste. "We hielden ons hart vast. Ik heb toen het bericht kwam een vreugdedansje op mijn bureau gedaan. Dit was het beste nieuws dat we in hele lange tijd gehad hebben." Volgens Duives kan er zo snel worden ingeënt dat er geen dieren meer ernstig ziek zullen worden.

Deze boer schoot afgelopen najaar vol toen hij tijdens een bezoek van de koning en minister Adema over zijn situatie vertelde. Hij verloor tientallen schapen aan blauwtong:

Er zijn rond de één miljoen schapen in Nederland, en per schaap is één dosis vaccin nodig. Runderen moeten voor een optimale bescherming twee keer worden gevaccineerd, met een periode van enkele weken ertussen.

Vorig jaar drongen schapenboeren aan op de toelating van een Zuid-Afrikaans vaccin, maar Adema had zijn twijfels en besloot om dat vaccin niet toe te laten.

Het vaccin dat nu wel is goedgekeurd, is geproduceerd door de Spaanse farmaceut Syva. De verwachting is dat er nog meer doses geproduceerd gaan worden door de farmaceut en dat er ook nog een ander vaccin op de markt komt. De vaccins worden geleverd aan de groothandel, waar dierenartsen ze kunnen kopen. Vervolgens maken zij een afspraak met de veehouders om de dieren te vaccineren.

'Zo snel mogelijk starten'

Het blauwtongvirus wordt verspreid via knutten, een soort kleine muggen. Blauwtong treft vooral schapen. Van het virus krijgen ze hoge koorts, zwellingen en een blauwe tong. Ongeveer driekwart van de schapen die de ziekte krijgen, overleeft het niet. Het gaat om volgens de LTO om 55.000 schapen en om 1000 runderen die tot nu toe aan de ziekte stierven.

Bij runderen uit de ziekte zich in koorts, ontstoken slijmvliezen in de neus en debek, zweertjes aan de uiers en zwelling aan de poten. Daardoor kunnen ze kreupel worden, maar doorgaans overleven ze de ziekte wel.

Demissionair minister Adema hoopt dat met het vaccin een einde komt aan de ellende in de stallen. Hij is blij met het "harde werk" door de betrokken partijen. "Dierenartsen starten nu zo snel mogelijk met vaccineren, zodat de dieren en houders hopelijk een rustige zomer tegemoet kunnen."

Op honderden plekken in het land werden vorig jaar schapen dood aangetroffen. Verslaggever Danny Simons ging langs bij een schapenfokker in Oosterwolde:

Vier verdachten die vandaag de uitspraak zouden horen voor de moord op een 40-jarige man in 2012, moeten daar langer op wachten. Het gerechtshof in Leeuwarden publiceerde vanochtend per ongeluk een van de arresten, waarop de advocaten van alle verdachten het hof wraakten.

De zaak draait om de dood van de 40-jarige Jan Elzinga. Hij werd in 2012 doodgeschoten voor de deur van een zwembad in Marum, in Groningen. In 2012 werden twee mannen opgepakt: de schutter en degene die hem instructies had gegeven. Ze kregen celstraffen van respectievelijk vijftien en twintig jaar.

Schoonfamilie

Maar daarmee was de kous niet af. De schutter sloot in de cel een deal met het Openbaar Ministerie en werd kroongetuige. In ruil voor een strafkorting vertelde hij dat de schoonfamilie van het slachtoffer de moord had beraamd. Het gaat om de ex-partner van het slachtoffer die samen met haar broer en moeder de opdracht voor de moord zou hebben gegeven. De vierde verdachte is een tussenpersoon die het moordwapen regelde.

In 2022 begon het strafproces tegen de schoonfamilie en hun wapenleverancier. Ze werden door de rechtbank veroordeeld tot celstraffen tot twintig jaar, maar gingen vervolgens in hoger beroep. Eind februari eiste het OM daar opnieuw celstraffen tussen de twaalf en twintig jaar tegen het viertal.

Vergissing

Vandaag zou de uitspraak in dat hoger beroep zijn. De uitspraak tegen de verdachte wapenleverancier werd echter te vroeg gepubliceerd. Volgens een van de advocaten bleek daaruit vooringenomenheid van het hof. Hij wraakte samen met de andere drie advocaten het hof.

De voorzitter van het gerechtshof noemde de voortijdige publicatie "afschuwelijk" en maakte vanmorgen excuses. "Mijn mond viel open", zei de man, die al jarenlang rechter is. "Ik heb al duizenden uitspraken gedaan, dit heb ik niet eerder meegemaakt."

Het hof berust niet in het wrakingsverzoek, maar kan noodgedwongen nog geen uitspraak doen, schrijft RTV Drenthe. Een dergelijk verzoek moet namelijk altijd in behandeling worden genomen volgens de wet. Een zogeheten wrakingskamer, bestaande uit andere rechters, beslist over het verzoek. De kamer werd vanmiddag ingesteld.

Aan het einde van de middag kwam de kamer bijeen, maar de advocaat van een van de verdachten vond dat hij de wrakingszitting daardoor niet voldoende had kunnen voorbereiden. De wrakingskamer besloot daarop dat de belangen in deze zaak te groot zijn om zonder goede voorbereiding te starten met de zitting. Daarom werd besloten om deze voor onbepaalde tijd uit te stellen.

'Buitengewoon bijzonder'

Als de kamer uiteindelijk besluit dat het wrakingsverzoek gegrond is, moeten de raadsheren van het hof worden vervangen. Dat betekent dat het hele hoger beroep opnieuw gedaan moet worden.

De advocaat van de verdachte wapenleverancier noemt de situatie "bizar". "Dit is buitengewoon bijzonder. Ik ga er zonder meer van uit dat de hele zaak opnieuw moet. Daar is bij mij geen twijfel over."

De premier en zijn ambtenaren staan de komende jaren niet één, maar twee verhuizingen te wachten. Vanwege de renovatie van het Binnenhof moet het ministerie van Algemene Zaken daar op 31 juli weg zijn, maar het nieuwe geplande onderkomen bij het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) blijkt dan nog niet beschikbaar te zijn.

In alle haast is er nu voor een "overbruggingsperiode" toevlucht gezocht bij een ander ministerie, het gebouw van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Daar worden nu vier verdiepingen in gereedheid gebracht. Ambtenaren hebben op intranet gelezen dat ze moeten inschikken voor de premier en zijn ambtenaren.

Gouden plafonds?

Daar zal dan ook een alternatief moeten worden ingericht voor de Trêveszaal, waar de ministerraad elke week is. Een woordvoerder van het ministerie van BZK laat weten dat daar "geen gouden plafonds" zullen komen, zoals op het historische Binnenhof.

De verhuizing van de wekelijkse ministerraad en de ambtenaren van Rutte is al jaren in voorbereiding. Het vinden van een geschikte locatie is niet eenvoudig, omdat er allerlei veiligheidseisen zijn. Uiteindelijk viel het oog op het ministerie van EZK, vlak bij de tijdelijke Tweede Kamer aan de Bezuidenhoutseweg.

ICT

Maar de ruimtes bij EZK zijn nog niet klaar omdat er veel aanvullende eisen werden gesteld om de premier er goed te laten werken. Het is nog onduidelijk wanneer de tweede verhuizing daarheen zal plaatsvinden.

De bouwers van Binnenlandse Zaken zijn druk bezig. Begin augustus - na de zomervakantie - moet het pand klaar zijn. Gekeken wordt of de ICT erop aangepast kan worden en of aan de veiligheidseisen voldaan kan worden. Het is ook niet zeker of demissionair premier Rutte deze verhuizing zal meemaken, misschien zit er tegen die tijd een nieuw kabinet of hij is al vertrokken om NAVO-chef te worden.

Een woordvoerder van Binnenlandse Zaken zegt nog niet te weten wat het nieuwe tijdelijke onderkomen gaat kosten. "Dat wordt nu uitgezocht." Vorige week werd bekend dat de renovatie van het historische Binnenhof-complex zeker 2 miljard euro gaat kosten, in plaats van de eens ingeschatte 475 miljoen euro.